OKSİJEN HEMOGLOBİN AFİNİTESİ
Hemoglobin oksidatif metabolizma için oksijen taşıyıcılığı yapan hamaldır. Kendisine ait çekirdeği bulunmaz. Enerji ihtiyacını substrat düzeyinde fosforilasyon ile sağlar. Oksijen taşıdığı halde kullanmadığı için hamal ifadesini kullandık.
Hemoglobin oksijeni dokulara taşırken veya akciğerden oksijeni almasında bazı etkenler oksijene olan ilgisinde değişiklikler yapar. Bu değişiklikleri ele alacağız.
Oksijen Hemoglobine İlgisini Artıran Faktörler
- Sıcaklığın azalması
- 2,3 BPG azalması
- CO2 miktarının azalması
- pH artması
- Fetal hemoglobin varlığı
Sıcaklığın Azalması
Sıcaklık artması hemoglobin'in konfigürasyonu değiştirerek oksijene ilgisini azaltır. Vücut sıcaklığı arttıkça hemoglobin oksijeni bırakır ve dokulara daha fazla oksijen taşınır. Vücut sıcaklığı azaldığında hemoglobin oksijene ilgisi artar ve oksijeni daha sıkı sarar. Soğuk havalarda üşüyen ellerinizin morarması örnek verilebilir.
2,3 Bifosfogliserat Azalması
Bifosfogliserat glikoliz tepkimesinden oluşabilen bir üründür, ve hemoglobin içerisinde artması durumunda hemoglobin'in oksijene ilgisini azaltır. Bu durum deniz seviyesinden daha yükseklerde yaşayanlar için bir adaptasyon sağlar. Yükseklere çıkıldığında oksijenin parsiyel basıncı azalır ve dokulara bırakılan oksijen miktarı azalır. Bu durumda 2,3 BPG artarak oksijeni dokularda serbestleşmeye zorlar. Bu etki akciğerlerde de oluşur ancak dokulara göre etkisi daha azdır. Böylece uç ekstremiteler gerekli oksijen ihtiyacını karşılamış olur.
pH Artması
Burada bohr etkisinden de bahsetmek istiyorum. Dokularda CO2 seviyesi daha fazla olduğu için asidik bir ortam oluşur. Asidik ortamda pH düşük olduğu için hemoglobin'in oksijene ilgisi azalır ve dokulara oksijeni bırakır. Aynı durumu akciğer için konuşursak akciğer kılcallarında CO2, oksijene göre daha az olduğu için dokulara göre bazik bir ortam vardır. Hemoglobin'in oksijene ilgisi artar ve akciğer kılcallarından oksijeni kolayca kapıp dokulara taşımak üzere yol alır.
Fetal Hemoglobin (HbF) oksijene ilgisi normal hemoglobin'den (HbA, HbA2) çok daha fazladır. Böylece fetus için oksijen taşınması mümkündür.
Ve yine CO gazı oksijene göre daha sıkı olarak hemoglobin'e bağlanır. Kan CO yüzdesi 5'in üzerine çıkınca semptomlar başlar. %80 üstü koma ve ölümdür.
Oksijen hemoglobin disosiasyon eğrisinden bahsetmezsek olmaz. Bu eğri sağa kaydığında hemoglobin'in oksijene ilgisi azalırken, sola kaydığında hemoglobin'in oksijene ilgisi artar. Yukarıdaki faktörlerin nasıl etkilediğini özetledik. Aklınıza takılan sorularınızı yorumda bekliyoruz.
0 Yorumlar